یکی از سادهترین روش های تست و بازرسی بتن وتشخیص ناهمگنی های داخلی بتن، روش مغزه گیری است.در این روش با استفاده از دستگاه مغزه گیر از نقطه مورد نظر نمونه برداری می شود. مقاومت نمونه مورد نظر با استفاده از آزمایش فشاری بتن ارزیابی می شود و می توان با دقت بالایی مقاومت عضو مورد نظردر آن نقطه را تخمین زد.این آزمایش از دسته آزمایشها مخرب استزیرا به عضو آسیب وارد کرده و محل قطعه حفاری شده در صورت عدم تخریب عضو حتی پس از ترمیم آن باعث تمرکز تنش می شود.
چکش اشمیت روشی جهت بازرسی بتن است که بر اساس تحلیل نیروی برگشت ضربه، از سطح جسم مورد نظر استوار است. این روش از دسته آزمایشها غیر مخرب محسوب می شود و به عضو آسیبی وارد نمی کند اما از دقت کافی برخوردار نیست و درصد خطا در این روش از روشهای دیگر بیشتر است.
در ایران به دلیل مسایل اقتصادی و بالا بودن هزینه دستگاه های اولتراسونیک، تحقیق زیادی روی این آزمایش صورت نپذیرفته است. برای آزمایشگاه های خصوصی نیز به دلیل عدم آشنایی کامل مهندسان و نبود مشتری در این باب صرفه اقتصادی وجود نداشته و اکثر آزمایشگاه ها مجهز به این دستگاه نیستند و این روش بازرسی بتن در ایران رواج ندارد.
با توجه به سهولت و نیاز به زمان کم این آزمایش در بین کشور های دیگر استفاده از این فناوری با سرعت رو به افزایش است. گواه این امر میزان قابل توجه مقالات معتبر و تحقیقات علمی در چند سال اخیر می باشد. با توجه به پیشرفت های علمی ایران عزیز در زمینه مهندسی عمران امید است که استفاده از این فناوری بهصورت رایج و باعث افزایش کیفیت سازه ها و زیرساخت های کشور دراین زمینه شود.
طبق استاندارد های جامعه فنی و مهندسی ایران نمونه گیری از بتن آماده، عمل آوری آزمونه ها، انجام آزمایش مقاومت فشاری و سایر آزمایشها مرتبط با بتن ریزی در پروژه ها باید طبق اصول انجام گیرد. در غیر این صورت قابل استناد نبوده و واحد آزمایشگاه باید در خصوص ایرادهای نمونه گیری و عمل آوری پاسخگو باشد. در ادامه برخی از مراحل آزمایش نمونه گیزی از بتن را ذکر میکنیم:
قالب نمونه گیری باید تمیز و عاری از هرگونه بتن و مواد سیمانی باشد.
ابعاد قالب باید ثابت و استاندارد باشد. استفاده از قالب های پیچی مشروط به اندازه گیری دقیق ابعاد آن است.
تعداد آزمونه های مورد قبول در هر سری نمونه گیری باید ۲ آزمونه جهت تست مقاومت فشاری ۲۸ روزه، ۲ آزمونه جهت تست ۷ روزه، یک آزمونه جهت تست ۹۰ روزه طبق توافق کارفرما و واحد تولیدی باشد.
استفاده از روغن سوخته و سایر مواد نفتی به جای روغن قالب مجاز نمی باشد.
روغن قالب به صورت یک لایه بسیار نازک تمامی سطوح را پوشانده و روغن اضافی باید از داخل قالب ها تخلیه شود.
تغییر در طرح اختلاط بتن بر خلاف مفاد قرارداد فروش به هیچ عنوان مجاز نبوده و آزمایشگاه ضمن هشدار به خریدار یا نماینده او در خصوص پیامد های بعدی باید وقایع را ثبت نموده و گزارشها را به صورت مستند بایگانی نماید.
در صورت ایجاد هرگونه تغییری که در محل تخلیه به دستور پرسنل منتصب به خریدار انجام گیرد ، آزمایشگاه باید ابتدا از بتن ارسالی توسط کارخانه (بدون تغییر) نمونه گیری را انجام داده و سپس نمونه دوم را از بتن تغییر یافته برداشت مینماید تا نتایج با یکدیگر قابل مقایسه باشد. (تغییر شامل اضافه کردن آب ، سیمان ، افزودنی یا مواد پودری و … می باشد)
واحد آزمایشگاه موظف به ثبت وقایع و مستندات آزمایش ها در پروژه بتن ریزی (بهصورت عکس و فیلم) می باشد.
انجام آزمایش اسلامپ و ثبت نتیجه در هنگام نمونه گیری الزامیست.
آزمونه ها باید در محل صاف و تمیز قرار گیرد.
برداشت نمونه از یک سوم ابتدا تا یک سوم انتهای بتن در حال تخلیه در یک تراک میکسر مجاز است.
نمونه در سه مرحله از بتن در حال تخلیه هر تراک میکسر برداشته می شود.
قبل از پر کردن آزمونه ها باید نمونه در داخل وسیله حمل نمونه به خوبی مخلوط شود.
استفاده از وسایل غیر مرتبط و آلوده جهت نمونه برداری و نمونه گیری مجاز نمی باشد.
مجموع عملیات نمونه گیری ، انجام آزمایش اسلامپ و پرکردن آزمونه ها نباید بیش از ۱۵ دقیقه به طول انجامد.
تا زمان انتقال آزمونه ها به آزمایشگاه ، در محلی ایمن و دور از تابش مستقیم آفتاب و گرد غبار کارگاه نگهداری می شوند.
آزمونه ها باید ترجیحا با پوششی ایزوله از وزش باد ، سرما و گرما محافظت شود.
آزمونه ها حداقل باید به مدت ۱۴ ساعت در محل کارگاه نگهداری شده و حداکثر طی مدت ۴۸ ساعت باید به آزمایشگاه جهت عمل آوری در حوضچه ها انتقال یابند.
در هنگام حمل آزمونه ها و جهت خروج آنها از قالب نباید ضربه و تکان های شدید وارد شود.
آب حوضچه های عمل آوری باید تمیز و عاری از هرگونه مواد مضر باشد.
دمای عمل آوری آزمونه ها برابر ۲۲ درجه سانتی گراد با دو درجه نوسان می باشد.
انجام آزمایشها مقاومت فشاری باید با حضور نماینده خریدار یا با ثبت مستندات عکس و فیلم صورت پذیرد.
نتایج آزمایشها مقاومت فشاری بدون تغییر در اختیار خریدار قرار می گیرد.
در صورت کم بودن مقاومت فشاری نسبت به رده خریداری شده ، نمونه های شاهد در آزمایشگاه ثالث و مورد تایید طرفین قرارداد با حضور نماینده خریدار و فروشنده آزمایش خواهد شد.
