بازرسی جوش

تست های مورد استفاده در کنترل کیفیت (QC) جوشکاری معمولا به دو نوع تست مخرب یا DT و تست غیرمخرب NDT دسته بندی می گردد. 

تست های مخرب جوش یا DT آزمایشاتی هستند که معمولا برای اندازه گیری خواص فیزیکی جوش مانند به دست آورن میزان نقطه تسلیم و شکست، میزان تافنس یا انعطاف پذیری جوش و … استفاده می شوند.

همانگونه که از اسم این نوع آزمایشات مشخص است، قطعه مورد تست دیگر پس از آزمایش قابل استفاده نخواهد بود و این نوع آزمایشات باعث تخریب نمونه آزمایش شده می گردد.

در عملیات جوشکاری معمولا حداقل یکبار هر فرآیند جوش (طبق دستورالعمل جوشکاری یا WPS) با این نوع تست ها مورد آزمایش قرار می گیرد و نتیجه آن طبق گزارش PQR ثبت می شود.

از جمله تست های مخرب که برای کنترل کیفیت جوش استفاده می گردد می توان به تست کشش – تست خمش – تست ضربه اشاره نمود.

تست غیر مخرب یا NDT معمولا برای پیدا کردن ناپیوستگی های داخلی و سطحی جوش مورد استفاده قرار می گیرند. از آنجایی که وجود ناپیوستگی در جوش باعث کاهش استحکام آن خواهد شد، لذا شناسایی و برطرف نمودن این نوع ناپیوستگی ها از جمله اهداف اصلی بازرسی و کنترل کیفیت جوش است.

هرچند تمام ناپیوستگی ها در جوش نیاز به رفع شدن نخواهند داشت. معیار پذیر عیوب (ناپیوستگی) در جوشکاری طبق استانداردهای مختلف تعیین کننده نیاز یا عدم نیاز به رفع یک ناپیوستگی در جوش است. استانداردهای مختلف با توجه به کاربرد جوش و بررسی خطرات مختلف آن اقدام به تدوین دستورالعمل معیار پذیرش جوش نموده اند.

همانگونه که از اسم این نوع روش تست ها مشخص است، این نوع آزمایشات هیچ اثر مخربی بر نمونه قطعه آزمایش شده، نخواهد داشت و در نتیجه این تست ها در مرحله بهره برداری نیز قابل اجرا خواهد بود.

انواع پرکاربرد این روش ها در صنعت شامل آزمایشات زیر می گردد:

• تست و بازرسی چشمی جوش – VT

• تست مایع نافذ – PT

• تست ذرات مغناطیسی – MT

• تست التراسونیک یا فراصوتی – UT

• تست رادیوگرافی یا پرتونگاری – RT

که از تست های فوق VT عمومی بوده و تست های MT , PT برای شناسایی عیوب خارجی (سطحی) و UT , RT برای شناسایی عیوب داخلی (ریشه) مورد استفاده قرار می گیرند.

معمولا کنترل کیفیت و بازرسی جوشکاری در سه مرحله بازرسی قبل از جوشکاری – بازرسی حین جوشکاری و بازرسی پس از جوشکاری انجام می گردد.

بازرسی قبل از جوشکاری شامل کنترل آماده سازی لبه متریال برای جوش و به طور کلی کنترل مونتاژ یا FIT-UP می باشد که معمولا پس از این بازرسی و تایید گزارش FIT UP مجوز جوشکاری صادر می گردد و پس از آن مجاز به جوشکاری هستیم.

بازرسی حین جوشکاری به کنترل الزامات حین جوش (مانند دمای جوش، جریان جوش و …) که در دستورالعمل جوشکاری یا WPS ذکر شده می پردازد. استفاده از جوشکار تایید صلاحیت شده نیز در این مرحله کنترل می شود.

بازرسی پس از جوشکاری که حجم اصلی فعالیت بازرس جوش را تشکیل می دهد شامل کنترل کمی و کیفی جوش شده و انجام انواع آزمایشات مخرب و غیرمخرب جوش در این مرحله صورت می پذیرد.

بازرس جوش (WELDING INSPECTION) یا کنترل کیفیت (QC) جوش یا ناظر جوش ممکن است وظایف مختلفی جهت کنترل کیفیت جوشکاری داشته باشد ولی معمولا حداقل وظایف ایشان به شرح زیر خواهد بود:

·         مطالعه دستورالعمل پروژه

·         بررسی کامل و دقیق دستورالعمل بازرسی – ITP

·         بررسی کامل و دقیق دستورالعمل جوشکاری – WPS

·         اطمینان از مناسب بودن دستورالعمل جوشکاری – PQR

·         تست گرفتن از جوشکار و صدور مجوز تایید صلاحیت آن برای جوشکاری – WQT

·         بازرسی کلیه متریال های مصرفی و غیرمصرفی در جوشکاری – MIR

·         بازرسی قبل از جوشکاری – FIT UP

·         بازرسی حین جوشکاری – WELDING

·         بازرسی پس از جوشکاری

·         نظارت بر روند اجرای تست های مخرب یا غیر مخرب جوش

·         گزارش نویسی در هر مرحله از کار – REPOR